Recensie Bezonken Rood

Jeroen Brouwers werd op 30 april 1940 geboren in Batavia. Hij heeft vanaf 1942 in verschillende jappenkampen gezeten. Toen hij weer terugkwam in Nederland heeft hij een groot deel van zijn jeugd in instituten geleefd, omdat hij door zijn ervaringen in de kampen ‘onhandelbaar’ geworden zou zijn. Hierna heeft hij een militaire baan gehad, evenals meerdere banen bij kranten. Na een periode dit werk gedaan te hebben is hij ontslagen en richtte hij zich helemaal op het schrijven van boeken. Hij heeft drie kinderen gekregen. Hij heeft vele prijzen gewonnen, onder andere de Geuzenprijs, twee Multatuli-prijzen en twee Gouden Uilen. is bekroond met een Prix Fémina Étranger. Het boek is een soort autobiografie over Brouwers’ tijd in de kampen in Batavia. Volgens mij wil hij met dit boek het ware gezicht van die kampen laten zien. Ik verwachtte van tevoren dat dit boek veel indruk op me zou maken.

 Het boek begint als de moeder van Jeroen overlijdt. Hij heeft haar al een lange tijd niet meer gezien en gesproken en wil ook niet aanwezig zijn op haar crematie. Jeroen zat samen met zijn moeder, grootmoeder en zus van zijn derde tot vijfde levensjaar in een kamp in Japan, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Door het gehele boek heen haalt hij herinneringen op aan zijn moeder en aan het kamp. Liza, een vrouw die hij kort – maar krachtig – gekend heeft, staat voor zijn moederfiguur. Zijn moeder wil hij niet meer zien, nadat ze hem heeft achtergelaten in een pensionaat – iets wat hem deed herinneren aan het telkens afscheid nemen in zijn jeugd. Het Jappenkamp heeft in zijn kleutertijd niet veel indruk op hem gemaakt: hij maakte de dingen mee alsof het een gewoon leven bedroeg. Later pas blijkt dat de verschrikkelijke gebeurtenissen in het kamp diepe traumatische wonden hebben achtergelaten. Alles wat Jeroen in zijn leven doet, is voor altijd verbonden aan zijn moeder en de tijd in het Japanse vrouwenkamp. (bron: scholieren.com)

Ik vond Bezonken Rood echt een prachtig boek. Het gaat over een ongewoon onderwerp, wat ik heel leuk vind om te lezen. Ik had hiervoor nog geen boeken over Jappenkampen gelezen, dus dit was weer eens iets anders. Als je dit boek leest, ga je het toch vergelijken met de beschrijvingen van concentratiekampen in Duitsland en Polen. Dit is ook wel een logische vergelijking, maar toch een die iedereen maakt.

Ook zijn de ervaringen erg mooi beschreven. Het boek is geschreven als een groot gedicht, wat het weliswaar minder makkelijk leesbaar maakt, maar je wel het verhaal intrekt. Je wordt hierdoor gedwongen om over de zinnen na te denken, te verzinnen wat de passages zouden kunnen betekenen. Er worden veel mooie vergelijkingen gemaakt, die erg goed bedacht zijn.

Een andere reden dat ik dit boek erg mooi vond was dat de hoofdpersoon erg onvoorspelbaar was. Aan het begin van het boek begrijp je zijn gevoelens niet, aan het eind ineens wel redelijk. Ook lijkt het wel of Jeroen aan het eind van het boek wat meer mens is geworden, niet meer zo gevoelloos als hij aanvankelijk was. Dit vond ik ook erg mooi om te lezen.

Om deze redenen zou ik dan ook iedereen aanraden om dit boek te lezen. De gebeurtenissen die beschreven zijn, zijn weliswaar op zijn minst huiveringwekkend, maar daardoor geeft het boek nog lang stof tot nadenken. Het geeft een compleet nieuwe kijk op de wereld.

Bezonken Rood, Jeroen Brouwers, 104 pagina's, Uitgeverij Atlas, Amsterdam, 1981
Merve Hasdemir.